Tết năm 2020, mình đưa cho mẹ coi những video người dân Vũ Hán đang sống thế nào trong dịch bệnh. Lúc ấy, người ta chưa biết Covid là gì. Chỉ biết đó là con virus có thể hại chết người. Cả nhà mình xúm lại xem, vừa xem vừa thất thần và xót xa cho số phận của những người xa lạ ở trên đất nước bạn. Video thể hiện rõ cái cảnh đường phố không một bóng người, xơ xác, trơ trọi. Quân đội, cảnh sát được huy động để lập những chốt chặn, ngăn cản người dân ra đường. Mình còn nhớ lúc ấy, câu chuyện “Bạn trai tôi đã qua đời ở Vũ Hán” của một bạn gái tên là Nựu Nựu là một trong những đoản văn xót xa được các bạn trẻ truyền tai nhau về câu chuyện của dịch bệnh ở Trung Quốc thời bấy giờ.
Rồi ra Tết, dịch bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam. Nhiều vùng buộc phải phong tỏa, cái cảm giác lúc xem video về người dân Vũ Hán lại ùa về. Không phải ai, lúc đó, cũng ý thức được sự nguy hiểm của chủng virus này. Nỗi sợ mắc bệnh chưa phải là lớn nhất, mà đơn giản gần hơn là vì công việc và sinh hoạt bất tiện quá. Thời gian đầu, nhiều người chưa kịp làm quen với việc ở nhà dài ngày và Work From Home toàn thời gian. Khái niệm làm việc từ xa tại nhà tạo cảm giác không hề an toàn và thoải mái một chút nào. Đặc biệt đối với những công việc sáng tạo, điều này không khác gì một cực hình.
Nhưng biết làm sao được? Đối với dịch bệnh, không có một phương cách nào khác để phòng tránh ngoài việc tự cách ly chính mình để đảm bảo an toàn cho bản thân, gia đình và xã hội. Để làm việc tại nhà hiệu quả trong mùa dịch, bài viết này hy vọng sẽ chia sẻ cho bạn những kỹ năng và kinh nghiệm bổ ích. Hành trình Work From Home trong đại dịch này là có một không hai và đem lại nhiều trải nghiệm chưa từng có.
Nội dung bài viết
Mình đã Work From Home như thế nào?
Nhớ hồi đầu năm 2020, Đà Nẵng vừa mới biết đến “mùi dịch”, chắc tầm khoảng tháng ba. Nhưng lúc ấy, người ta còn bỡ ngỡ với dịch bệnh lắm. Ai cũng nghĩ “Chắc nó sẽ chừa mình ra thôi”. Rồi khi dịch ghé lại Đà Nẵng, nỗi sợ mới đến gần hơn và hiện hữu rõ hơn bao giờ hết. Mình có anh bạn làm nhân viên truyền thông cho một resort cũng khá lớn ở Đà Nẵng. Dịch ghé lại lúc tháng ba và đỉnh điểm Đà Nẵng bùng dịch khoảng vào tháng 4/2020, hàng loạt resort lớn nhỏ phải từ chối nhận khách. Tuyến bay quốc tế và một số tuyến nội địa cũng đóng cửa. Đà Nẵng – thành phố xinh đẹp sống dựa phần lớn vào du lịch lâm vào tình cảnh khó khăn hơn bao giờ hết. Nhà hàng, khách sạn đóng cửa hàng loạt. Những đơn vị lớn như resort bạn mình làm cũng rất vắng khách, nhân viên chỉ làm xen kẽ thời gian trong tuần, một vài tháng còn phải nghỉ hẳn. Mức lương họ nhận được chỉ tầm 30% đến 50% thu nhập bình thường. Khó khăn lúc này đã thấm dần trong từng hoàn cảnh, từng gia đình, từng mảnh đời khác nhau. Tất cả chỉ vì một con virus không rõ hình thù đang vương vãi đâu đó trong không khí. Mỗi người hít phải nó, cơn ác mộng kinh hoàng sẽ ập đến với họ và gia đình, người thân của họ nữa.
Trớ trêu thay lúc dịch vừa ghé tới, mình lại quyết định nghỉ việc để tìm kiếm một định hướng mới. Vậy là từ khi đại dịch bắt đầu, việc Work From Home như một Freelancer đã hành hạ mình rất nhiều. Hai mươi tư tiếng mỗi ngày đối diện với bốn bức tường chật hẹp thực sự rất khó thở. Đặc biệt các bạn ở phòng trọ sẽ hiểu rõ cảm giác tức tối dồn nén khi không thể đi ra ngoài, gặp gỡ bạn bè, thư giãn đầu óc và hòa nhập với xã hội là như thế nào. Tháng 7 và tháng 8/2020 là làn đầu tiên mình phải Work From Home khi làm công việc toàn thời gian (fulltime) với mức lương 70%. Bản thân phải học cách chấp nhận thực tế. Giảm thu nhập nhưng được tự do tùy chỉnh lịch trình làm việc phù hợp với đồng hồ sinh học của bản thân hơn. Tuy nhiên, không biết bạn cảm thấy thế nào, riêng mình cách biệt với thế giới trong thời gian dài làm tư duy và sức sáng tạo đã có lúc cạn dần. Nhưng ngược lại, cũng từ khoảng thời gian khó khăn này mà nhiều người đã tập làm quen với việc ở nhà mỗi ngày. Không có những chuyến du lịch nghỉ xả hơi, không có cuối tuần hẹn hò cùng bạn bè. Nhưng bù lại, sẽ có những thú vui khác khiến bạn hài lòng. Và đôi khi, đây cũng là cơ hội lớn để bạn tìm hiểu những góc ngách khác của bản thân mà lâu nay chưa hề đặt chân tới.
Kỹ năng làm việc tại nhà hiệu quả mùa dịch
Là một người thích viết và “làm sáng tạo”, mình gọi công việc của mình là việc làm ngẫu hứng nhưng bản thân lại sống theo lối tư duy logic. Việc Work From Home vì thế không phải là trở ngại quá lớn khi kinh nghiệm gần hai năm làm việc tại nhà trong mùa dịch giúp mình đúc kết được nhiều điều.
Học cách chấp nhận và nổ lực nhiều hơn
Thời gian đầu thất nghiệp, làm Freelancer những không được ra ngoài và Work From Home toàn thời gian vì dịch bệnh, mình khá khó khăn và chật vật trong việc tìm cách để chấp nhận thực tế. Thực tế ở đây là gì? Là tìm kiếm công việc khó khăn, công ty đóng cửa hàng loạt, nhu cầu nhân sự không có hoặc hạn chế, công ty có nhu cầu tuyển dụng thì ép lương nhân viên siêu thấp. Làm Freelancer cũng không ổn định khi jobs ngày càng ít dần.
Mới đầu, mình xem nó như một sự bất công và tức tối vì con virus đã khiến mình lâm vào tình trạng khó khăn như bấy giờ. Nhưng lâu dần khi dịch bệnh lan càng nhanh, rồi Việt Nam bắt đầu có người qua đời vì dịch. Sự thật khó khăn nhưng vẫn phải đón nhận, nhiều gia đình ly tán, cả nhà phải vào khu cách ly tập trung. Càng nhiều câu chuyện thương tâm xảy ra, mình càng thấy bản thân còn may mắn vì mình còn được sống khỏe mạnh và có khả năng làm việc để nuôi sống chính mình.
Nhưng không vì thế mà được phép dễ dãi trong việc chọn nghề. Công việc là một thứ gì đó cần cả đam mê và trách nhiệm để hoàn thành. Những ngày mới bắt đầu mới làm freelancer, có lúc mình vội kiếm tiền đến nổi cẩu thả trong con chữ đến khó tin. Câu chuyện này cũng đã được mình chia sẻ trong Hành trình làm Freelancer. Đó là bài học nhắc nhở mình khi làm bất cứ công việc gì, nếu không có đam mê cũng xin làm bằng cả trách nhiệm. Chấp nhận thực tế khó khăn và tìm cách vươn lên. Mình tìm kiếm những công việc phù hợp với bản thân hơn, có thể kiếm được ít tiền hơn nhưng mình vẫn hoàn thành nó một cách chỉnh chu nhất có thể. Để bản thân không cảm thấy có lỗi với những sản phẩm do chính mình tạo ra.
Tự tạo niềm vui cho mình ngoài công việc
Việc Work From Home tách biệt với thế giới, không có không gian lý tưởng để làm việc và sáng tạo quả thực rất khó khăn. Trước dịch, mình hay ghé các quán cà phê đọc sách, decor đẹp, chill chill để tự tạo cho mình động lực và tìm niềm cảm hứng. Ở nhà đối diện với bốn bức tường, đụng đâu cũng thấy đồ đạc, chăn gối, mùng mềm là người muốn rũ ra. Nhiều lúc đến phát bực với chính bản thân vì sự “yếu đuối” trước những cám dỗ của giường chiếu và mạng xã hội. Có hôm thì làm cật lực quên cả giờ giấc ăn uống ngủ nghỉ. Có hôm lại chỉ nằm khoèo trên giường lướt facebook hay tiktok hàng giờ đồng hồ, và cứ nghĩ hôm sau sẽ làm bù. Thề, mình ghét mình những lúc như vậy lắm, cảm thấy bản thân thực sự rất vô dụng và khó kiểm soát.
May mắn thay, mình còn một khu vườn nhỏ để chăm sóc. Những lúc bí ý tưởng và không có hứng làm việc, mình sẽ đi nhổ cỏ, chăm cây, tìm kiếm cảm xúc và an tĩnh nội tâm từ cây cỏ. Như một bài viết mới đọc gần đây của tác giả Chơn Linh, đây là cách Trở về chăm sóc khu vườn của chính mình, vun đắp mỗi chồi non để cảm xúc lại nảy mầm, lại muốn sống và viết. Tự khắc, cảm hứng làm việc lại quay về. Với mỗi người khác nhau, có thể có những sở thích khác nhau. Đọc sách, thêu thùa, đan lát, nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa, làm bánh,… Bất kì thú vui nào khiến bạn thoải mái, hãy làm nó xen kẽ với công việc chính khi Work From Home. Sự khoan khoái và thư giãn trong tâm hồn sẽ giúp bạn lấy lại năng lượng và tư duy sáng tạo bị rút cạn vì không gian hạn hẹp và chật chội, sẵn sàng để tái tạo nhiều giá trị hơn nữa. Và biết đâu đấy, bạn sẽ khám phá được một ngõ ngách khác của chính mình mà lâu nay không hề để ý hay lui tới thăm nom.
Có một lộ trình làm việc hợp lý
Đây là điều mà nhiều người làm việc online tại nhà khó có thể tuân thủ. Thời gian làm việc tự do khiến bạn quên mất việc sắp xếp lịch trình bản thân một cách hợp lý. Quá nhiều việc phải làm, một mớ deadline phải thực hiện. Và cuối cùng, bạn không làm được gì cả.
Vậy làm sao để có một lộ trình làm việc hợp lý? Thường mình sẽ sắp xếp lịch làm việc cho một tuần (mình hay gọi là Todo List). Vì thói quen sử dụng gmail thường xuyên trong quá trình làm việc, nên mình ghi chú mọi thứ lên Google Keep để tiện theo dõi. Đây là một ứng dụng tuyệt vời để sắp xếp công việc cá nhân một cách hợp lý. Nhưng Google Keep sẽ chỉ hỗ trợ bạn tạo những danh sách công việc ngắn, không cho phép xử lý các dự án với nhiều hạng mục và công việc con khác nhau. Trong trường hợp bạn cần một ứng dụng đa năng để quản lý công việc theo dự án thì Trello, Notion hay các ứng dụng quản lý doanh nghiệp như One Office, Base Wework sẽ hỗ trợ bạn rất nhiều đấy.
Tuy nhiên, những ứng dụng trên đây cũng chỉ là những công cụ hỗ trợ bạn phần nào trong việc sắp xếp và ghi chú. Việc quan trọng vẫn là cách bạn lên lộ trình làm việc hợp lý, khoa học và tuân thủ lộ trình đó một cách khắt khe để mang lại hiệu quả thực sự.
Trang bị đủ kiến thức về công nghệ
Work From Home đồng nghĩa với với việc mọi giao tiếp công việc và xã hội sẽ được thực hiện qua Internet và Telecommunication. Như sắp xếp lộ trình làm việc hợp lý phía trên chẳng hạn, các tiện ích của Internet sẽ hỗ trợ bạn rất nhiều. Công nghệ giúp bạn làm việc năng suất hơn, chất lượng hơn và tiết kiệm thời gian hơn.
Chính vì vậy, kiến thức công nghệ là yêu cầu bắt buộc mà người trẻ nên học hỏi và hoàn thiện dần. Đặc biệt đây là dịp tốt nhất để làm quen với việc sử dụng nó mỗi ngày. Các ứng dụng giao tiếp trực tuyến như Zalo, Skype, WhatsApp, Messenger cũng phát huy tối ưu hiệu quả của nó. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần có một ứng dụng khép kín hơn để thúc đẩy hiệu quả trong giao tiếp và quản lý nội bộ, tránh nhân viên xao nhãng trong quá trình Work From Home. Hiện tại One Office và Base là hai ứng dụng quản lý công việc nội bộ khá hiệu quả mà mình đã sử dụng qua.
Tuy nhiên, giao tiếp và làm việc qua các nền tảng online đòi hỏi bạn lưu trữ và chia sẻ những tệp thông tin chung. Chính vì vậy, những yêu cầu về việc bảo mật thông tin, dữ liệu của khách hàng, doanh nghiệp là điều nhân viên cần lưu tâm. Đôi khi vô tình những click chuột nhầm lẫn có thể khiến bạn làm mất dữ liệu hoặc chia sẻ các tệp thông tin bảo mật của doanh nghiệp ra bên ngoài. Vì vậy, việc trang bị và thành thạo các kiến thức công nghệ là điều thực sự cần thiết.
Làm chủ bản thân để thành công
Thêm một lần nữa mình khẳng định, công nghệ hay ứng dụng dù quan trọng và tiện lợi nhưng cũng chỉ là các yếu tố bổ trợ. Làm chủ bản thân chính là bí quyết quan trọng nhất để thành công. Không cần công nghệ tân tiến nhất, chỉ cần thành thạo những ứng dụng công nghệ phù hợp để đem lại hiệu quả làm việc tối ưu nhất có thể. Ví dụ mình sẽ dùng Gmail để trao đổi các công việc Freelancer, Google Keep để lên các kế hoạch cụ thể trong tuần và thiết lập các Todolist, Google Hangouts và Google Calendar để sắp xếp các cuộc họp online khi cần thiết. Những ứng dụng cơ bản của Google cũng đã đủ cho mình quản lý công việc cá nhân một cách hiệu quả.
Trước khi tạo một danh sách các công việc cần làm, bạn cũng cần cân đối khoảng thời gian và xây dựng mục tiêu phù hợp. Trong lý thuyết xây dựng mục tiêu OKR (Objective – Key Result) có nói rằng, hãy đặt ít nhất một “Moon-Shot-Goal” để có động lực bứt phá vượt qua cả kỳ vọng. Đối với mình, nó lại dường như không phù hợp cho lắm! Một mục tiêu quá cao so với tầm với sẽ khiến bạn dễ nản chí. Đặt những mục tiêu vừa phải nhưng chắc chắn để làm chủ được bản thân và định hướng trong ngắn hạn. Không xa rời thực tế, ảo tưởng bằng những viễn cảnh mình tự đặt ra rồi tự rơi xuống hố sâu thất vọng khi không đạt được nó. Thay vì vậy, những mục tiêu nhỏ sẽ là nền móng vững chắc để khi nhìn lại, mình thấy bản thân đã tiến được một đoạn đường dài thực sự. Trên đoạn đường đó in đầy những dấu chân ngắn nhưng vững chải và rõ hướng.
Nếu bạn thích những gì mình chia sẻ, ủng hộ Mạc Lan tại đây nhé! Đừng quên subscribe blog để nhận bài mới hằng tuần qua email.
